Ắc quy là một trong những bộ phận làm việc “âm thầm” nhất trên ô tô. Chúng hoạt động một cách chăm chỉ trong mọi điều kiện thời tiết, bất cứ khi nào chiếc xe cần. Tuy nhiên không có gì tồn tại mãi mãi, và ắc quy cũng vậy.
Trên thực tế, phụ thuộc vào điều kiện khí hậu nơi bạn sống, cách bạn lái xe, độ ổn định của hệ thống sạc và nhiều yếu tố khác, một bình ắc quy sẽ có tuổi thọ khoảng 4 năm. Và khi nó ngừng hoạt động, thường không có bất kỳ dấu hiệu gì xảy ra trước – xe của bạn sẽ không thể nổ máy được.
Trong khi ắc quy nước không thay đổi nhiều trong suốt 100 năm qua, kiểm tra chúng mỗi lần bảo dưỡng vẫn là một điều khó khăn. Hiện nay, ngay cả những người thợ củng không thể kiểm tra được các chất hoá học ở trong ắc quy. Họ chỉ có thể kiểm tra bên ngoài cũng như dòng điện tạo ra, chứ không thể biết chính xác được thành phần hoá học bên trong ắc quy đã thay đổi thế nào so với khi còn mới.
Chính vì vậy, thời hạn trung bình để thay ắc quy là 4 năm. Sau mức này, hãy thường xuyên kiểm tra ắc quy hơn, và hy vọng rằng những người thợ tại xưởng bảo dưỡng sẽ phát hiện ra điều gì đó trước khi quá muộn. Tuy nhiên do bản chất của các thành phần hoá học trong ắc quy, nó có thể có tuổi thọ kéo dài thêm vài năm nữa, chính vì vậy điều này có phần phụ thuộc vào may mắn của bạn.
Vòng đời bình thường của ắc quy:
Khái niệm “bình thường” được hiểu là các điều kiện sử dụng tồn tại trên lý thuyết, nhưng có thể thay đổi và khó có thể áp dụng một cách chuẩn xác trong điều kiện sử dụng bình thường. Ví dụ, một cục ắc quy có vòng đời sử dụng bình thường trong khoảng 4 năm. Trong trường hợp này, “bình thường” nghĩa lằ ắc quy liên tục trải qua những vòng sạc-xả một cách triệt để, luôn hoạt động trọng điều kiện nhiệt độ lý tưởng, được nối với một hệ thống điện tốt và không cung cấp điện cho một đống các thiết bị khác. Tuy nhiên trong điều kiện sử dụng thực, sự thay đổi nhiệt độ, sự rung khi xe di chuyển, các chuyến đi ngắn và hàng loạt các hệ thống ngày càng hiện đại trong nội thất như GPS hay màn hình cảm ứng… khiến cho tuổi thọ của ắc quy bị giảm đi.
Nếu nhìn vào cấu tạo của một ắc quy ướt bình thường, bạn có thể hiểu tại sao những yếu tố trên ảnh hưởng tới tuổi thọ của nó. Bên trong chiếc hộp nhựa kia là hàng loạt các ngăn ắc quy, được nhúng trong dung dịch kết hợp giữa nước cất và axit sulfuric (H2SO4), tạo ra phản ứng điện phân, khiến cho các electron đi xuyên qua các tấm ngăn. Dòng electron này về cơ bản chính là điện.
Nhiều nguyên nhân có thể làm cho phản ứng trên bị gián đoạn. Sự rung lắc khi xe chạy, cùng với ắc quy không được gắn chặt có thể gây hỏng những ngăn bên trong. Nhiệt độ cao khiến phản ứng hoá học xảy ra nhanh hơn, làm giảm tuổi thọ ắc quy. Đó là lý do vì sao một số loại ắc quy được bọc cách nhiệt.
Phong cách lái xe cũng có thể làm ảnh hưởng tới phản ứng. Khi khởi động, chiếc xe lấy đi một lượng điện lớn từ ắc quy, khiến cho nó phải sạc lại. Nếu như chỉ đi một quãng đường ngắn, ắc quy sẽ không thể được sạc đầy như cũ. Điều này gây ra sự phân tầng axit trong ắc quy. Dung dịch điện phân bên trong ắc quy sẽ bị chia thành 2 phần: phần trên là axit nhẹ, trong khi phần dưới là axit nặng. Tầng axit nhẹ sẽ bắt đầu khiến các vách ngăn bị rỉ, trong khi tầng axit nặng phải làm việc vất vả hơn quy định để bù vào lượng điện đã mất. Kết quả là tuổi thọ ắc quy sẽ giảm đi, mặc dù nó vẫn hoạt động khi kiểm tra định kỳ.
Các dấu hiệu:
Đương nhiên dấu hiệu đơn giản nhất để phát hiện một ắc quy đã “chết” đó là bạn không thể nổ máy xe được nữa. Tuy nhiên, do ắc quy nối liền với một hệ thống điện lớn trên xe, việc nó hết điện có thể chứng tỏ rằng những bộ phận khác đang có vấn đề, chẳng hạn như bộ dao điện hỏng cũng có thể khiến ắc quy hết điện.
Cách tốt nhất để kiểm tra pin đó là sử dụng các máy kiểm tra tại các xưởng sửa chữa. Người thợ sẽ nối hai điện cực vào ắc quy, và máy sẽ cho biết tình trạng của ắc quy, cũng như đưa ra thời gian dự đoán phải thay. Việc kiểm tra này nên được thực hiện có định kỳ, chẳng hạn như mỗi lần bạn thay dầu.
Vậy làm thế nào để biết rằng ắc quy sắp hỏng mà không cần các loại máy thử? Đầu tiên, nếu như ắc quy đã hoạt động được trên 3 hoặc 4 năm, bạn hãy chuẩn bị tinh thần rằng nó có thể hỏng bất kỳ lúc nào. Tiếp theo, hãy để ý tới cách bạn lái xe – hãy nhớ rằng quãng đường ngắn và thời gian “đắp chiếu” xe trong gara dài có thể khiến ắc quy nhanh hỏng hơn. Thứ 3, hãy nhìn vào ắc quy. Nếu xuất hiện các đốm rỉ và vết bẩn, điều đó chứng tỏ rằng các chất trong ắc quy đang bị rỉ ra ngoài. Kiểm tra cả các tụ của ắc quy. Nếu chúng quá bẩn, hãy làm sạch bằng nước pha với thuốc muối (NaHCO3). Tuy nhiên hãy nhớ đeo găng tay, vì trong ắc quy có H2SO4 có thể gây bỏng. Cuối cùng hãy ngửi thử ắc quy xem có mùi khét hoặc mùi trứng thối (sulfur) không.
Ắc quy rất tin cậy và đơn giản, chính vì vậy nhiều lúc bạn sẽ quên đi nó cho tới khi nó ngừng hoạt động. Bằng cách chú ý hơn tới ắc quy, bạn có thể giảm được nguy cơ phải dừng xe giữa đường. Mặc dù vậy, ắc quy cũng có giá thay thế khá rẻ, đặc biệt khi xét tới những gì nó đem lại.
Những lưu ý khi mua ắc quy thay thế:
Việc thay thế ắc quy rất đơn giản, bạn thậm chí có thể thực hiện ở nhà. Trên thị trường cũng có rất nhiều loại ắc quy khác nhau, được sản xuất bởi nhiều hãng khác nhau. Tuy nhiên, việc ắc quy được sản xuất bởi thương hiệu nào không quan trọng bằng 4 yếu tố: thời gian sản xuất, nhiệt độ khởi động lạnh, dung lượng và kích thước.
- Thời gian sản xuất: Ắc quy thường được in thời gian sản xuất trên vỏ, và chúng thường được bán trong khoảng 6 tháng kể từ ngày sản xuất. Tuy nhiên, thời gian sản xuất thường được in dưới dạng mã, bắt đầu bằng một chữ và một dãy số. Phần chữ thể hiện tháng sản xuất – A là tháng 1, B là tháng 2 và lần lượt tăng dần, trong khi phần số thể hiện năm sản xuất.
- Kích thước: Cần chắc chắn rằng bạn mua ắc quy đúng kích thước với khoang ắc quy của xe. Tuy nhiên, phần lớn những nơi bán ắc quy đều phân loại chúng dựa vào loại xe và hãng sản xuất, chính vì vậy bạn không cần quá quan tâm tới các số đo kích thước cụ thể.
- Nhiệt độ khởi động khi lạnh: Được viết tắt là CCA trên nhãn ắc quy, cho biết khả năng khởi động xe ở 0 độ F (-17 độ C), khi dầu trong máy xe đang đặc và khả năng hoạt động của các chất trong ắc quy kém. Số CCA càng cao, chiếc xe càng dễ đề trong trời lạnh. Tuy nhiên do Việt Nam là một nước nhiệt đới, nên bạn cũng không cần quá quan tâm tới chỉ số này.
- Dung lượng: Đây là yếu tố quan trọng nhất, nhưng lại khó tìm nhất khi mua ắc quy. Nó cho biết rằng bạn có thể chạy xe trong bao lâu khi máy dao điện hỏng, đồng nghĩa với việc chỉ sử dụng nguồn điện có sẵn trong ắc quy mà không được sạc lại. Bạn có thể hỏi người bán dung lượng của ắc quy, hoặc kiểm tra kỹ trên chính vỏ hộp và thân ắc quy.
Theo Codien247